USG, czyli ultrasonografia, należy do nieinwazyjnych badań obrazowych. Polega na wyemitowaniu fali ultradźwiękowej i uzyskaniu obrazu struktur znajdujących się wewnątrz ciała dzięki graficznemu zapisowi odbicia tych fal. Jest to badanie bezpieczne, nie naraża bowiem pacjenta ani lekarza na działanie promieniowania jonizującego (jak ma to miejsce w przypadku RTG czy TK). Aparat do USG znajduje się w każdym szpitalu, ale też w wielu przychodniach. Po co wykonuje się badanie, jakie rodzaje USG wykonuje się najczęściej i co można z jego pomocą zdiagnozować?
Jakie jest cel badania ultrasonograficznego?
Podobnie jak w przypadku wszystkich badań diagnostycznych, celem USG jest ocena stanu pacjenta oraz diagnozowanie różnego typu schorzeń i nieprawidłowości. Głowica urządzenia emituje fale ultradźwiękowe o bardzo wysokiej częstotliwości, dzięki czemu uzyskany obraz jam ciała i narządów jest bardzo wyraźny.
Interpretacja uzyskanego obrazu nie jest łatwa, dlatego najczęściej dokonuje jej lekarz – specjalista w danej dziedzinie albo radiolog, zajmujący się wykonywaniem badań obrazowych. Badanie można wykonać również w celu profilaktycznym – stanowi ono stały element wizyt kontrolnych np. u wielu ginekologów, kardiologów czy internistów.
Rodzaje badań USG
Istnieje wiele rodzajów badania USG. Najczęściej kojarzymy badanie wykonywane przez powłoki ciała, umożliwiające obserwację narządów jamy brzusznej czy serca (tzw. echo serca, UKG). Drugą kategorię stanowią badania endosonograficzne, podczas których specjalnie wyprofilowana głowica umieszczana jest w jamach ciała (kobiety mają do czynienia przede wszystkim z badaniem transwaginalnym, wykonywanym w trakcie wizyty u ginekologa).
Rodzice noworodków i niemowląt zabierają swoje dzieci na USG przezciemiączkowe, możliwe dzięki istnieniu ciemienia, przepuszczającego ultradźwięki aż do momentu zrośnięcia. Badanie wykonuje się w celu oceny rozwoju mózgowia i naczyń krwionośnych, przede wszystkim u maluszków, które urodziły się przed terminem albo mają wskazania do pogłębionej diagnostyki.
Lekarze przeprowadzają również USG oka i USG skóry (za pomocą specjalnych, małych głowic). Korzystają także z ultrasonografii w trakcie wykonywania zabiegów i operacji, aby bardzo precyzyjnie ocenić stan narządów.
Jak przebiega badanie USG?
Przebieg badania jest w każdym wypadku podobny. Pacjent zostaje umieszczony na fotelu lub leżance i poproszony o odsłonięcie części ciała podlegającej badaniu. Następnie lekarz przygotowuje głowicę, smarując ją specjalnym żelem, gwarantującym dobre przyleganie. W przypadku endosonografii, na głowicę nałożona zostaje specjalna osłonka (materiały potrzebne do przeprowadzenia badania znajdziesz tutaj: https://eplaster.pl/pl/c/USG/103.
Przeprowadzający badanie lekarz lub technik operuje głowicą tak, aby uzyskać jak najlepszy obraz. W tym celu przesuwa ją po pewnym obszarze ciała i dociska, co jednak najczęściej nie jest bolesne dla pacjenta. Obraz wyświetlany jest na specjalnym monitorze a wynik można wydrukować.
Jak się przygotować do USG?
Przygotowanie do USG zależy od rodzaju badania. Jeśli zweryfikowany ma zostać stan jamy brzusznej, do gabinetu przychodzimy na czczo (czyli bez jedzenia i picia 6-8 godzin wcześniej). Z kolei USG dróg moczowych oraz narządów miednicy mniejszej wymaga pełnego pęcherza – pacjent musi wypić 1-1,5 l wody na godzinę przed badaniem. W przypadku USG transwaginalnego znaczenie może mieć również dzień cyklu.
Wykonanie USG bez przestrzegania tych zaleceń również jest możliwe, ale nie przyniesie tak jasnych odpowiedzi. Najczęściej dochodzi do niego w sytuacjach awaryjnych – np. na SORze.
Jakie są wskazania do przeprowadzenia USG?
Przeważnie do lekarza udajemy się wówczas, gdy odczuwamy nieprzyjemne, niepokojące objawy. W przypadku USG mogą to być różnego rodzaju dolegliwości bólowe. Lekarz prowadzący może także skierować na USG w celu poszerzenia diagnostyki.
Regularnie badanie wykonują kobiety ciężarne, aby oceniać rozwój płodu i móc odpowiednio wcześnie zareagować na ewentualne nieprawidłowości.
Część pacjentów obawia się badań diagnostycznych nie tylko z uwagi na możliwy ból (to ryzyko w przypadku USG nie występuje), ale raczej właśnie dlatego, że mogłyby one coś wykazać. Wybierając życie w nieświadomości zyskujemy co prawda chwilowy względny spokój, ale na dłuższą metę ryzykujemy życiem. Wczesne wykrycie schorzenia jest podstawą podjęcia skutecznego leczenia na etapie, w którym jego wdrożenie może przynieść oczekiwane skutki. Jeśli więc doświadczamy jakichkolwiek niepokojących objawów, nie zwlekajmy z diagnostyką.